Quatro Ciàcoe
Mensile de cultura e tradission vènete
de Luigi Frosi

Zughi de na ’olta

La tégna a córare…

Bastava ’vere diese minuti e se inventava un novo zugo par divertirse e stare insieme.
Bastava ’vere diese minuti e se inventava un novo zugo par divertirse e stare insieme.
Da putèi bastava poco par divertirse: na bala de pèsse rujà sù e jèrimo tuti canpioni de balon e corévino drìo a sto fagoto de strassa fin suare sete camise. Chi no ricorda el salto de la mussa: “Mussa vegno?...” e st’altri rispondéa: “Su!... che te tegno!” o el salto de la cavalina e se sentìvino tuti olinpionici…, bastava ’vere diese minuti e raquanti amissi e se inventava un novo zugo par divertirse e stare insieme.
Un zugo che ne inpegnava assè la jera la “tégna a córare” o a ciaparse: jera inportante che fùssimo un s-ciapo de putèi e, tanto spassio da córare, magari in te un canpo de spagna ’pena tajà. Le regole le jera fàssili: dopo la conta, vigneva fora quelo che scuminsiava a ciapare i altri e, chi vigneva ciapà, deventava anca lu un ciapante. Le putèe le sigava da mati solo sfiorarle e cussì, par no sentirle fare un marcà, le se ignorava, squasi come no le zugasse gnanca; lore le se incoatava come cioche, fasendo un meso marcà… I tosati invesse i se ciapava come dio comanda: tiràndose ben pa’ i brassi, ciapàndose par i caveji, tiràndose pa’ i majoni o tacàndose a le braghe… se se ciapava, coréndose drìo, tironando l’amigo fin a farlo cascare par tera, segno de ‘Cattura’ cioè de ’verlo ciapà.
Quando che gheva piovesto da poco, a jera ancora pi divertente, cussì a se vedeva mèjo chi che te ghevi tironà zo, tuto onto de pólvare o de fango come na sepa. Quelo che vigneva ciapà el passava cussì co la squadra de i ciapanti, e ’vanti fin che tuti i passava ne la stessa squadra, fin a l’ultimo de i zogadori. Ciaparse come dio comanda jera question de corsa, savere scansarse a tenpo, fare la finta e blocarse de colpo, córare a man drita e storta o canbiando a l’inproviso diression, sigando e urlando par tòre de soja quelo che te voleva ciapare.
El belo vigneva verso la fine quando restava l’ultimo, de solito el pi scaltro, furbo e veloce, alora tuti drìo a lu, forti de poderlo incantonare, squasi par rifarse da l’èssare stà ciapà e farse védare de èssare pi bravi de tuti. In mezo a la sgnarà de tosati, ghe zera senpre uno un fià pi grando e pi grosso de tuti, co do àtole de brassi che no finiva mai, co do manone come do baili che ’l te ciapava e el te tironava par tera come na frasca… Alora la pi parte jera disposta a farse ciapare par restare ne la so squadra, vivendo de rendita, e cussì, fin che lu menava i brassi e le man come un mulin a vento, se rideva a védare i tosati cascare come gnente. A volte capitava anca chi no voléa zugare parché pitosto delicato, co na gran paura de sporcarse, de ’ndare casa onto de fango e pólvare o de ciapare qualche paca cascando; eco che ’lora sto qua el vigneva ciapà de mira, e tuti ghe coréa drìo par farlo prigioniero. Ne le regole ghe zera anca la possibilità de dimandare un momento de sosta: bastava sigare par tenpo: “desbando!” e métarse da na parte par na s-cianta cussì da tirare el fià par qualche minuto. Però, de solito, se ciamava “sbando” quando che te te sentivi in pericolo o za squasi ciapà, spece par i pi picoleti o i pi paurosi.
De sto zugo ghe xe mile altre version: se jera poco el spassio, se zugava alora la tégna alta. Anca qua se fazeva la conta e vigneva fora chi scuminsiava a ciapare par primo, tuti gheva de èssare sora calcossa, na mureta, un scain, sora na piera o calcossa che te fazeva èssare pi in alto. Anca qua, có te te sentivi in pericolo te dimandavi el sbando o mare, che voleva dire de èssare in casa tua, e cussì te te podevi salvare dal pericolo de èssare ciapà. Sto tipo de tégna jera manco pericolosa e violenta de la tégna córare parché pi calma e tranquila. Chi ciapava, el te podeva incantonare e, co finte e smorfie farte pèrdare l’equilibrio: menando i brassi o stussegàndote el sercava de farte cascare da la posission che te jeri.
Bastava avere na s-cianta de imaginassion e fare sto zugo co le variassion che te volevi, l’inportante jera de avere voja de stare in conpagnìa co i amissi e i altri tosatèi. La roba che te fazeva stare atento jera quela de ciapare sul serio le regole stabilìe, fare onore a quelo che vien deciso insieme, senza protestare se la conta te fazeva stare soto a ti. Anca par le conte jera un momento inportante; ghi ne jera tante, fin da la pi sènplice: ”Uno, due, tre: tocca proprio a te!”, a quele pi conplesse e longhe, alora tuti se metéa in cerchio co le man ’vanti, sperando de no èssare ciamài. Sto modo de contare el jera propio de le poesie, filastroche e, magari, bestialità che se dizeva, ridendo ma co’ gran inpegno: “Pun! Casca na bonba in mezo al mare…” sinò: “Tre civete sul comò…” e tante altre che sarìa belo ricordare, ma senpre rispetando el turno che te vigneva consegnà.

[torna sopra]

 

Archivio
2022 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1  
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Setenbre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Genaro
Dissenbre
Novenbre
Otobre
Lujo-Agosto
Giugno
Majo
Aprile
Marso
Febraro
Editoriale
Leggi l'articolo A ghè poco da scherzare!
A xe propio da pregare Dio de star ben e de no ’ver mai bisogno de dover tòre medizine par guarire, parché el pi de le volte le te fa ben da na parte e le te ’sassina da chel’altra
de Mario Klein
 
Zughi de na ’olta
Leggi l'articolo La tégna a córare…
de Luigi Frosi
 
Da i Coli Euganei
Leggi l'articolo Sanremo e l’Italia cantava
de Gemma Bellotto
 
Da Maran Lagunare (UD)
Leggi l'articolo La storia de Gigeto
de Bruno Rossetto Doria
 
Robe de Ciósa
Leggi l'articolo Le merletère
a cura de Angelo Padoan
 
Da Lendinara (RO)
Leggi l'articolo Scherzar co’ i fanti
de Laura Viaro